Η μπεκάτσα όταν ταξιδεύει… εκτίθεται. Οταν γεννά αβγά, όμως, χάνεται!

Φαίνεται περισσότερο καθώς κινείται λίγο-πολύ σε βασικές κατευθύνσεις αποδημίας, με μια σχετική πυκνότητα. Είτε κατεβαίνει προς τον Νότο είτε γυρίζει στον Βορά. Οταν κατασταλάζει στον Νότο, τον χειμώνα, απλώνεται σε μέρη που προτιμά, αλλά έχει μια κινητικότητα ανάλογα με τον καιρό. Οταν όμως επιστρέφει στον Βορρά για να γεννήσει χάνεται σε μια απεραντοσύνη υγρών δασών, ελών και αχανών βιοτόπων της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης και της Ρωσίας.

Οι τόποι αυτοί που γέννησαν τους μύθους των καλικάντζαρων και των ξωτικών, χαρακτηρίζονται από απεραντοσύνη τέτοια, που είναι δύσκολο να την κατανοήσει ο κυνηγός του Νότου που γενικά κινείται σε πιο περιορισμένες συστάδες. Εκεί η μπεκάτσα περιβάλλεται ακόμα με μεγαλύτερη αίσθηση μυστηρίου, καθώς οι αναπαραγωγικές της συνήθειες με τη μυστηριακή συμπεριφορά της έχουν ερεθίσει τη φαντασία των κυνηγών αυτών των χωρών.

Είναι αλήθεια πως όποιες παρατηρήσεις υπήρχαν προέρχονταν κυρίως από τους θηροφύλακες γαλλικών και αγγλικών κτημάτων, που η μπεκάτσα ενδημεί και γεννά. Μόλις τη δεκαετία του 2000 με τηλεπαρακολούθηση καταφέραμε να διαπιστώσουμε αποδεδειγμένες αλήθειες για το ζευγάρωμα και τα αναπαραγωγικά ήθη της μπεκάτσας. Μέχρι τότε πιστεύαμε ότι είναι μονογαμική και ότι στη φωλεοποίηση συμμετέχουν και τα δύο φύλα.

Η αναπαραγωγική της συμπεριφορά αρχίζει με το «κρουλ». Το επιδεικτικό πέταγμα του αρσενικού στα ξέφωτα του δάσους, που αναζητά τη διαθέσιμη θηλυκή που τον περιμένει. Ο αρσενικός πετώντας γουργουρίζει έναν ήχο διαπεραστικό, παρατεταμένο σαν χαλασμένο ρουλεμάν, με διακεκομμένα «σβιτ σβιτ», διόλου ρομαντικό, και πετώντας κάνει κύκλους στην κοιλάδα που έχει επιλέξει. Οι γύροι φτάνουν στα δύο-τρία χιλιόμετρα σε διάμετρο. Αλλά όλη του η αναπαραγωγική περιοχή φτάνει τα 100 εκτάρια.

Αυτή η συνήθεια ονομάζεται «roding» και δεν έχει ακριβή μετάφραση. Μπορεί να διαρκεί μέχρι και δύο ώρες γύρω στο σούρουπο, αλλά συνήθως κρατά 20 – 30 λεπτά. Δεν αποτελεί χώρο αποκλειστικό του κάθε αρσενικού, δεν είναι «χωροκράτεια» όπως περιγράφεται από τους ειδικούς.

Σχέση 5 ημερών
Στον Βορρά το πέταγμα της αρσενικής μπεκάτσας είναι ένας τρόπος καταμέτρησης του αριθμού των αναπαραγωγικών ζευγαριών, ένα θέαμα για τους φυσιολάτρες και ένας τρόπος… κυνηγιού που σχεδόν τείνει σε κατάργηση. Οι Λάπωνες παραπονέθηκαν σφόδρα για την κατάργηση του ανοιξιάτικου κυνηγιού της μπεκάτσας, με την επιχειρηματολογία ότι μετά από τόσους χειμωνιάτικους μήνες συντηρημένης τροφής έχουν ανάγκη κάτι φρέσκο!

Αλλά οι γραφειοκράτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης τους αγνόησαν! Κυρίως λόγω της επιδεικτικής άγνοιας των αναγκών της περιφέρειας. -Αλλά έστω και χωρίς πρόθεση, ας μείνει και κάτι παραπάνω σε μπεκάτσες… εις όφελος του ταλαίπωρου Νότου!

Στη διάρκεια του «κρουλ» η θηλυκή μπεκάτσα βγαίνει σε ξέφωτα και απολαμβάνει την επιδεικτική πτήση του αρσενικού. Αν αποφασίσει πως η… καντάδα του είναι επαρκώς συγκινητική, και το πέταγμα αρκετά τσαχπίνικο, τότε με σήμα τις άσπρες άκρες των φτερών της ουράς της, τον καλεί και ζευγαρώνει.

Ο αρσενικός μπορεί να μείνει μαζί της μέχρι και πέντε ημέρες, αλλά όχι περισσότερο. Μετά κινείται σε αναζήτηση νέας συντρόφου. Συχνά όμως η «σχέση» κρατά ελάχιστα, και μετά το ζευγάρωμα το αρσενικό ξαναπετά αμέσως. Αυτό που η επιστήμη δεν έχει καταφέρει να κατανοήσει παρά μόνο με έμμεσες μετρήσεις είναι αν αυτές οι σύντομες συναντήσεις ή η πιο μόνιμες των πέντε ημερών είναι οι καθοριστικές ή όχι για το ζευγάρωμα.

Αν πάλι της είναι αδιάφορος ή δεν κινείται κάποιο ενδιαφέρον αρσενικό στην κοιλάδα, τότε η θηλυκή μπεκάτσα μπορεί να σηκωθεί και να πετάξει σε άλλη κοιλάδα σε απόσταση μέχρι δέκα χιλιόμετρα, το ίδιο βράδυ.

Οι μπεκάτσες δεν σχηματίζουν συζυγικά ζευγάρια. Τα αρσενικά δεν είναι διεκδικητικά προς τις θηλυκές, δεν τσακώνονται μεταξύ τους, δεν δημιουργούν ζευγάρια, και μπορεί να ζευγαρώσουν και με περισσότερες θηλυκές το ίδιο βράδυ.

Τα ώριμα κυρίαρχα αρσενικά περιπλανώνται περισσότερο, τα περσινά ανώριμα αρσενικά μπορεί να μην πετάξουν καθόλου. Εχει αρσενικά που θα μείνουν απλοί… παρατηρητές την πρώτη χρονιά. Οι ακτίνες περιπλάνησης των αρσενικών μπορούν να επικαλύπτονται, να πετούν δηλαδή στην ίδια περιοχή, την ίδια ώρα. Το ίδιο συμβαίνει και με τις θηλυκές, που μπορεί να δεχτούν περισσότερους αρσενικούς σε ένα βράδυ. Η συμπεριφορά αυτή έχει τεκμηριωθεί τα τελευταία μόλις χρόνια.

Τα θηλυκά και τα ώριμα και τα ανώριμα περσινά πουλιά θα ζευγαρώσουν και θα φωλεοποιήσουν με την ίδια συχνότητα και επιτυχία. Αν για κάποιο λόγο χαθεί η φωλιά, τότε αμέσως θα ξαναζευγαρώσουν μέσα σε 36 ώρες.

Η θηλυκή θα επιλέξει μια περιοχή και θα φτιάξει μια απλή φωλιά πάνω στα χαμόκλαδα, όπου γεννά τέσσερα αβγά. Επωάζει μόνη της για περίπου 25 ημέρες. Στην ευρύτερη περιοχή της Ρωσίας η φωλεοποίηση και η επώαση γίνεται ανάμεσα στις 20 Μαΐου και στις 20 Ιουνίου.

Η επώαση στα μέσα Ιουνίου φέρνει στον κόσμο τέσσερα παρδαλά μπεκατσάκια, που ακολουθούν άμεσα την κλώσα με μάλλον άχαρη κινητικότητα. Η μαμά μπεκάτσα θα μείνει με τα πουλιά της για έναν μήνα περίπου. Στις είκοσι μέρες πετάνε κανονικά, σε άλλες δέκα έχουν αυτονομηθεί πλήρως. Δεν γνωρίζουμε αν συνεχίζουν να έχουν σχέσεις ή αν πετάνε μαζί στη φθινοπωρινή αποδημία. Αυτό το κεφάλαιο είναι τελείως σκοτεινό.

Τα κλωσόπουλα…
Εχουν γραφτεί πολλές σελίδες για το αν η στοργική… και άγαμος μητέρα μπεκάτσα [χωρίς σύζυγο δηλαδή] όταν αντιμετωπίζει κίνδυνο μεταφέρει τα κλωσόπουλα. Είναι δύσκολο να δώσει κανείς σαφή απάντηση, αλλά έτσι και αλλιώς υπάρχουν καταπληκτικές λιθογραφίες και αναπαραστάσεις που το απεικονίζουν. Αυτό που είναι πιο ενδιαφέρον, είναι πως έχουν παρατηρηθεί μπεκάτσες που κλωσάνε δεύτερη φωλιά, όταν ακόμα έχουν κλωσόπουλα γύρω τους. Εχουν υπάρξει και φωτογραφίες τέτοιων πουλιών. Η περίοδος αυτή είναι η πιο σημαντική για την επερχόμενη χρονιά. Αν οι γέννες δεν πάνε καλά η αναλογία νέων και παλαιών πουλιών [4/2] διαταράσσεται και η χρονιά μπορεί να είναι απογοητευτική.

Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι που οι γέννες μπορεί να μην είναι καλές. Πολλή ξηρασία με πυρκαγιές ή αντίθετα πλημμύρες ανοιξιάτικες. Τα απέραντα δάση του Βορρά όταν καίγονται παίρνει φωτιά το οργανικό υπόστρωμα και η φωτιά «βόσκει» στο έδαφος, φουντώνοντας εδώ και εκεί δημιουργώντας συνθήκες ασφυκτικές και καταστροφικές κυρίως για τα έντομα και τα σκουλήκια που αποτελούν την κύρια τροφή των κλωσόπουλων.

Αντίστοιχα οι μαζικές πλημμύρες, που είναι υπαρκτό φαινόμενο την άνοιξη στις χώρες αυτές, μπορούν να καταστρέψουν όλη τη νέα γενιά πουλιών. Αυτές οι χώρες που είναι μάλιστα σε σημαντικό βαθμό επίπεδες, δεν έχουν σημεία…σωτηρίας στα δάση τους. Πολλές μελέτες έχουν γίνει στη Βόρεια Ισπανία (προς τιμήν των Ισπανών) και στη Γαλλία για την επιβίωση των ντόπιων πουλιών ετησίως.

Αυτό που φαίνεται να αποτελεί πραγματικότητα, είναι πως ο μεγάλος αριθμός οπληφόρων ζώων και κυρίως ο αριθμός των αγριογούρουνων λειτουργεί εις βάρος του αριθμού της μπεκάτσας. Η αναπαραγωγική περίοδος της μπεκάτσας είναι μια εξίσου σαγηνευτική και μυστήρια περίοδος της ζωής της όσο είναι και η απρόσμενη εμφάνισή της στα δικά μας δάση το φθινόπωρο. Είναι το πάθος για τη «βασίλισσα» που τροφοδοτεί την προσπάθεια ολόκληρων επιστημονικών κύκλων από την Ισπανία μέχρι τη μακρινή Ρωσία, να διερευνήσουν τις απρόβλεπτες και μυστήριες φάσεις της ζωής της.

ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ;
Παράδοξα οι ευρωπαϊκές αρσενικές μπεκάτσες πετούν λιγότερο σε αναζήτηση θηλυκών, ενώ οι ρώσικες είναι πιο… ερωτιάρες και πετούν αρκετά περισσότερο μέχρι και δυόμισι ώρες! Φαίνεται πως τις επηρεάζει το γεωγραφικό πλάτος και το φως, αλλά και πάλι… ποιος ξέρει;

Νίκος Κράλλης
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Νίκος Κράλλης
πηγη : www.kynigi.org